Wat is mindfulness?
Mindfulness laat zich niet zo eenvoudig uit het Engels vertalen. ‘Aandachtgerichtheid’, ‘Tegenwoordigheid van geest en ‘Opmerkzaamheid’ worden vaker als synoniemen gebruikt. De omschrijving van Jon Kabat-Zinn, grondlegger mindfulnesstraining en het Mindfulness Based Stress Reduction Programma geeft meer duidelijkheid:
It’s just paying attention, on purpose, in the present moment, and nonjugdmentally to the unfolding of experience moment to moment.
Het van moment tot moment doelbewust en niet-oordelend aanwezig zijn bij de huidige ervaring.
Het gaat niet alleen om het richten van onze aandacht, maar ook om de intentie en de houding waarmee dat gebeurt, met een milde openheid voor wat er hier en nu is, zoals het is, wat het ook is.
Iedereen bezit al het vermogen om bewust aanwezig te zijn. Velen komen er echter niet toe dit vermogen optimaal te ontwikkelen. Dit vermogen kan echter door beoefening groeien. Als ware het een spier, die zich door training kan ontwikkelen en sterker kan worden, een zogenaamde aandachtsspier. Net zoals we (doorgaans) niet onvoorbereid een marathon gaan lopen, maar hier een gedegen trainingsprogramma voor zullen volgen, zo is het ook met mindfulness van belang. Om bewust aandacht te ontwikkelen.
Wat doe je tijdens een mindfulnessoefening?
Je richt je aandacht op een focus, en blijft met je aandacht bij die focus van moment tot moment. Wanneer je merkt dat je aandacht is afgedwaald, breng je je aandacht steeds opnieuw weer terug naar de focus.
Bijvoorbeeld:
Je richt je aandacht op geluid. Je neemt geluiden waar, dichtbij, veraf, prettig en/of onprettig, van moment tot moment. Dan merk je dat je aan het denken bent over iets wat je nog moet doen, of over een gesprek dat eerder op die dag heeft plaatsgevonden, dat er iets kriebelt, dat je een plan aan het maken bent. Je realiseert je dat je bent afgedwaald. Op dat moment ben je weer in het hier en nu. En je kunt dan bewust kiezen om je aandacht weer terug te leiden naar het geluid.
““Mensen hebben het altijd al gedaan, de stilte opgezocht. Niet om aan de werkelijkheid te ontsnappen. Maar om te stoppen en te kijken. Met milde open aandacht. Om de soms haast ondraaglijke kramp op te lossen. Waar de maalstroom van het leven ons telkens weer toe lijkt te dwingen. Om met meer moed, meer energie, meer creativiteit, meer mededogen, meer vrijheid in het leven te staan, er middenin.”
-- Edel Maex
Wat is het nut hiervan?
Doordat je je concentratievermogen traint, leer je je aandacht beter te richten en langer bij iets te houden. Je oefent het “erbij zijn”, zodat je van mooie momenten beter kunt genieten en waardoor je in moeilijke momenten bewuster kunt handelen. Je wordt je bewuster van de werking van je geest en je raakt meer op je gemak met jezelf en je emoties. Deze leer je beter kennen en herkennen. Je leert je losmaken uit automatische patronen en je leert meer keuzevrijheid en bewuster leven.
Je traint jezelf in mildheid voor en accepteren van jezelf (en daarmee anderen).
Als je mindfulness wilt leren beoefenen, is het verstandig een training te doen bij een erkend trainer. Daarnaast, en dat is ook onderdeel van de training, is het dagelijks oefenen van belang. Zoals ik eerder aangaf is het trainen van aandacht vergelijkbaar met het trainen van een spier. Hoe meer je oefent, des te sterker wordt de spier.
De effecten van mindfulness zijn vaak indirect. Door geregeld te oefenen zullen er dingen veranderen in je lichaam en je geest. Dat zal, soms geleidelijk, merkbaar worden.
Doordat je dagelijks oefent, oefen je in alle omstandigheden: op drukke en rustige dagen, op dagen waarop je je vervelend voelt en op dagen waarop je je plezierig voelt. Zo zul je ervaren wat de effecten van dagelijkse beoefening zijn en wat het met je doet.
De 8 uitgangspunten van mindfulness
Niet oordelen
Niet oordelen betreft met een open blik zonder oordeel de wereld tegemoet treden
Frisse blik
Een open en nieuwsgierige houding aannemen, zonder vast te houden aan vooroordelen of vastgeroeste ideeën, om de ervaring fris en levendig te benaderen.
Geduld
Het vermogen om te wachten zonder ongeduld of haast, met een kalme en accepterende houding ten opzichte van het natuurlijke verloop der dingen.
Vertrouwen
Het diepe geloof en vertrouwen hebben in onszelf, het proces van mindfulness en het universele ritme van het leven.
Niet streven
Het laten varen van verwachtingen en doelen, met volledige aanwezigheid in het moment, zodat we kunnen accepteren wat er is.
Acceptatie
Het omarmen van de huidige situatie en innerlijke weerstand loslaten, zodat we met compassie en openheid kunnen zijn.
Loslaten
Het bevrijden van de gehechtheid aan controle, identificatie met gedachten en emoties, en het openstaan voor verandering en groei.
Mildheid
Het cultiveren van vriendelijkheid, begrip en zelfcompassie, zowel naar onszelf als naar anderen, met acceptatie en zonder oordeel.
Mindfulness & Compassie
Beroepsvereningingen
Birgitte is aangesloten bij de volgende beroepsverenigingen en netwerken.
